Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Orhan Turan, artan enflasyonu ve Merkez Bankası’nın faiz siyasetini kıymetlendirdi. Cari açığın düşürülmesi için öncelikle enflasyonun düşürülmesi gerektiğini söyleyen Turan, “Enflasyon yaratan tüm dinamikler devam ediyor ve bunu durduracak rastgele bir tedbir de almadığımız için enflasyonun bir mühlet daha yükseleceğini hesaplıyoruz” dedi.
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın sorularını yanıtlayan Turan, düşük faiz siyasetinin iktisatta başta enflasyon olmak üzere pek çok parametreyi olumsuz etkilediğini ve faiz indirimlerinin faal olabilmesi için enflasyonun öngörülebilir olması gerektiğini belirtti.
Röportajdan bir kısım şöyle:
Resmi enflasyon yüzde 70’e dayandı, enflasyon nereye varacak?
Halihazırda eylülden bu yana uygulamakta olduğumuz iktisadi siyasetler çerçevesinde, rakamsal olarak enflasyonun hangi düzeyden aşağı döneceğini yani hangi düzeyde tavan yapacağını söylemek epeyce güç.
Hem küresel enflasyon şiddetli hem de Türkiye iktisadında yalnızca arz taraflı değil talep taraflı bir enflasyon mevcut. Bizim enflasyonumuzun yaklaşık üçte biri küresel kaynaklı. Ana kısmı ise içeride ürettiğimiz enflasyon. ÜFE yüzde 122 ile artışını sürdürüyor. ÜFE tarafında aşağı taraflı bir hareket görmeden TÜFE enflasyonunun da durması çok mümkün değil. Her şeyden evvel enflasyon yaratan tüm dinamikler devam ediyor ve bunu durduracak rastgele bir tedbir de almadığımız için enflasyonun bir müddet daha yükseleceğini hesaplıyoruz.
‘FAİZ SİYASETİ EKONOMİYİ OLUMSUZ ETKİLİYOR’
Kur tekrar artıyor, hayat pahalılığını da göz önüne aldığımızda şirketler ve çalışanları nasıl günler bizi bekliyor, neler önerirsiniz?
Kur siyasetindeki belirsizlik, faiz siyaseti ne yazık ki enflasyon başta olmak üzere iktisattaki pek çok parametreyi de olumsuz etkiliyor. Enflasyon baskısı, şirketlerin her kalemde maliyetlerini yükseltirken, fiyatlı kesim dahil olmak üzere toplumun tüm kesitlerinde ömür standartlarını olumsuz etkiliyor. Sene başında bilhassa minimum fiyata yapılan yüksek artırım oranına karşın alım gücü süratle düşmekte. Geçen yıl özel dalda pek çok şirket çalışanlarını enflasyondan korumak için inisiyatif aldı. Şiddetli enflasyon ortamında bu yıl da özel kesimde bu mevzu tekrar değerlendirilmekte. Bununla birlikte hakikat iktisadi siyaset adımları atılmadığında, maalesef yalnızca fiyatlarda ayarlama yapmanın çalışanların refah artışına kâfi katkıyı sağlamadığını da görüyoruz.
Şu anki ekonomik gidişatta sizi kaygılandıran temel sıkıntılar neler?
Kurumlarımızı yine güçlendirmeliyiz. Öngörülebilirlik, hukukun üstünlüğü, yatırım ortamının gelişmesi için de kurumlar kritik kıymette.
‘CARİ AÇIĞI KAPATMAK İÇİN ENFLASYONU DÜŞÜRMEK GEREK’
Türkiye’nin uyguladığı iktisat modelini nasıl değerlendiriyorsunuz, cari açığı düşürelim enflasyon iner denklemi şimdiden çöktü üzere?
Sorunuzun iki bacaklı bir yanıtı var. İçeriden başlarsak kurulan bu iktisat siyaseti çerçevesinde, cari açığı durdurmak için öncelikle TL’ye paha kaybettirdik. İhracatı bu formülle artırma fikri vardı. Ama süratle kıymet kaybeden TL, doğal olarak çok şiddetli bir enflasyon yarattı, zira enflasyon sepeti içinde ithal eser yükümüz çok yüksek. Cari açığı kapatmak için başladığımız nokta en başta tam gerçek değildi. Bir ülkede cari açığı kapatmak istiyorsanız öncelikle tasarrufları artırmanız gerekiyor. Bunun için de birinci evvel enflasyonu düşürmeniz gerekiyor. Enflasyonun artması demek tasarrufların erimesi demek. Geldiğimiz noktada tasarruflar bir yıl öncesine nazaran daha da eridi. Refah kaybı yaşayan herkes de bugün haklı olarak bugün harcamazsam yarın paranın hiç bedeli olmayacak alım gücüm daha da düşecek diye daha da tüketmeye başladı. Daha çok tüketmek demek daha az tasarruf demek, daha büyük bir cari açık demek ve hepsinden öte denetim edilemeyen bir enflasyon demek.
‘KREDİ FAİZLERİNDE DÜŞÜŞ OLMADI’
Finansman maliyetleri çok yükseldi. Merkez Bankası faizi ile piyasa faizi ortasındaki makas da açıldı, düşük faizli krediye ulaşabiliyor musunuz?
Vadesine nazaran değişen pek çok kredi tipi var. Birinci devirler, yani eylül sonrası periyotta bilhassa rotatif kredilerde, yani vadesi kısa ya da altı aya kadar diyelim, faiz düştü ve bu krediler de işletme sermayesine harcandı. Lakin uzun vadeli yani yatırım kredi faizlerinde enflasyon yükselmeye başladığından bu yana hiçbir halde düşüş olmadı. Aslında bu kredilerin arzı da yok zira bankacılık kesimi de vade uyumsuzluğundan ötürü bu kredileri şu an tam fiyatlayamıyor. Bir ülke Merkez Bankası faizi düşürdüğünde aktifliğinin olabilmesi için, yani tüm vadelerdeki kredi faizlerine yansıyabilmesi için, en evvel enflasyonun öngörülebilir olması ve düşmesi gerekiyor. Bizde ise şu an enflasyon öngörülebilir değil ve şiddetli yükseliyor. Gerçek kesim elbette yatırım yapabilmek için düşük faizli yatırım kredisine gereksinim duyar. Enflasyonun yüzde 70 olduğu bir noktada yüzde 14’lük bir Merkez Bankası faizi ne kadar sürdürülebilir?
‘UCUZ EMEKLE REKABET ANLAYIŞI GEÇERSİZ’
Mültecilerle ilgili önemli bir tartışma var, ne diyeceksiniz, iş dünyası sahiden mültecilere ucuz işgücü deposu olarak mı bakıyor?
Mülteci konusu istihdam, dış siyaset, eğitim, sıhhat, nüfus dinamikleri üzere birçok siyaset alanını etkiliyor. Mevcut durum maalesef Türkiye-AB mülteci mutabakatının doğal sonucu. Bu mutabakatla tarih boyunca bir göç güzergâhı olan Türkiye jeopolitik istikametten göçe karşı “Kale Avrupası’nın” hudut bekçisi oldu. Siyasal istikametten de AB ile alakaların üyelik süreci ve demokratik boyutu feda edilerek karşılıklı güvensizliğe dayalı bir imtiyazlı iştirak modeli öne çıktı. AB’nin Türkiye’yi mülteci entegrasyonu için bir cazibe merkezi olarak uzmanlaştırdığı bu model sürdürülemez. Kayıt dışılığın ekonomik ve toplumsal açıdan pek çok sakıncası olmasının yanı sıra ucuz emeğe dayalı bir rekabet anlayışının günümüz dünyasında geçersizliği de açıktır. (HABER MERKEZİ)
RÖPORTAJIN TAMAMI
