Avrupa Parlamentosu (AP) birinci kez bir Türkiye raporunda Ülkücü hareketin (Bozkurtlar) ‘AB terör örgütleri listesine eklenmesi’ fikrini gündeme taşıdı. AP Türkiye raportörü İspanyol parlamenter Nacho Sanchez Amor tarafından hazırlanan Türkiye raporuna bu gayeyle bir unsur eklendi. ‘Irkçı ve çok sağcı’ olarak tanımlanan Ülkücü hareketin “Sadece Türkiye değil tıpkı vakitte Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde de korku verici biçimde ilerlediği” görüşü savunuldu.
‘MUHALİF GÖRDÜKLERİ HERKES İÇİN TEHDİT UNSURU’
DW Türkçe’den Kayhan Karaca’nın haberine nazaran, MHP ile yakınlığına vurgu yapılan hareketin ‘AB terör örgütleri listesine eklenmesi’ ve AB içindeki örgütlenmesinin yasaklanması için inceleme başlatılması istendi. Hususla ilgili paragrafta Ülkücü hareketin ‘özellikle Kürt, Ermeni yahut Yunan ve muhalif olarak gördükleri her şahıs için tehdit oluşturduğu’ belirtilerek, tesirlerine karşı konulması daveti yer aldı.
AB içinde bu hususta birinci adım Fransa’da atılmış, Fransız hükümeti 4 Kasım 2020 tarihinde yayımladığı bir kararnameyle, kimi Davacıların Fransa’daki aksiyonlarını münasebet göstererek, hiçbir hukuksal statüsü olmayan ‘Bozkurtlar’ hareketini yasaklamıştı. Fransa’nın akabinde emsal bir teşebbüs Almanya’da da gündeme gelmişti.
AB terör örgütleri listesi AB devlet ve hükümet liderleri tarafından belirlense de, AP tarafından atılan bu adım birinci kere bir AB organının Ülkücü hareket için “terörist” sıfatını kullanıyor olması bakımından ehemmiyet taşıyor.
‘OTORİTER İDAREDEN VAZGEÇİN’
AP genel şurasında gerçekleşen Türkiye oturumunda birinci kelam alan raportör Nacho Sanchez Amor oldu. Türkiye-AB bağlarının tarihi planda en düşük düzeyde olduğunu belirten Sanchez Amor, iki taraf ortasında itimadın yenilenmesi için Ankara’ya “Avrupa tersi telaffuz ve otoriter idare anlayışından vazgeçin” biçiminde seslendi.
‘POZİTİF GÜNDEM, DEMORKATİKLEŞMEYE BAĞLI’
AB devlet ve hükümet liderlerini temsil eden Avrupa Birliği Kurulu’nu ‘Türkiye’nin Avrupa kıymetlerine bağlılığı’ konusunu ikinci plana itmekle eleştiren Sanchez Amor, Ankara ile olumlu gündemin ‘demokratikleşme şartına bağlı olduğunu’ söyledi. Gümrük birliğinin güncellenmesi konusunu örnek veren raportör, hususun AP genel heyet gündemine gelmesi halinde demokrasi şartı aranacağı bildirisi verdi. Türkiye’nin ‘hükümetinden ibaret olmadığı’ görüşünü savunan Sanchez Amor, AP olarak Türk sivil toplumuna dayanak olmaya devam edeceklerini söyledi. Raporundaki tüm tenkitlere karşın “Türkiye’ye kapıların açık tutulduğunu” söz etti.
‘TÜRKİYE’YE KAPILAR KAPATILMADI’
AB Kurulu ismine kelam alan periyot lideri Portekiz’in Dışişleri Bakanı Augusto Santos Silva, Türkiye’de hukuk devleti ve temel haklara hürmet konusunda telaşları olduğunu söyledi. Türkiye’nin ‘aday ülke’ statüsüne işaret eden Portekizli bakan, son devirde Ankara’dan, Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşmesi ve provokatif telaffuzların azalması üzere olumlu sinyaller geldiğini belirtti. AB Kurulu’nun ‘Türkiye’nin AB’den uzaklaştığı’ tarafında 2018’de aldığı kararın geçerliliğini koruduğunu belirten Santos Silva, buna karşın Türkiye’ye kapıları kapatmadıklarını ve belirli alanlarda iş birliğini geliştirmek istediklerini anlattı.
DEMİRTAŞ VE KAVALA ÖRNEĞİ
Avrupa Komitesi’nin genişleme sürecinden sorumlu üyesi Oliver Varhelyi ise Türkiye-AB bağlarında son vakitlerde Yunanistan ve Kıbrıs konusunda kimi olumlu adımlar atılmış olsa da Türkiye içindeki ıslahatlarda gerileme olduğunu söyledi. Siyasi partilerin ‘hedef alınması’, İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi ve AİHM’nin Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş kararlarını örnek gösterdi. Varhelyi, Türkiye ile ilgileri geliştirmenin ‘AB için stratejik çıkar meselesi’ olduğunu belirterek, “Demokratik ve refah içinde bir Türkiye bizim için de avantaj” tabirlerini kullandı. Avrupa Kurulu’nun Türkiye ile iş birliğini geliştirmek için dört ana alan belirlediğini belirten Varhelyi, bunları ‘ticaret, göç, üst seviye diyalog ve beşerden beşere temas’ olarak sıraladı.
AP’nin sayıca en büyük kümesi olan Hıristiyan Demokratlar ismine kelam alan Rumen parlamenter Gheorghe-Vlad Nistor, ‘saygı duyulması gereken birçok yasaya hürmet duymayan bir ülke’ olarak tanımladığı Türkiye için ‘hayati değere sahip bir komşu, stratejik bir ortak ve NATO’da müttefik bir ülke’ tabirlerini kullandı.
‘TÜRKİYE’NİN AB’DE YERİ YOK’
Toplumsal Demokrat Küme ismine konuşan Portekizli parlamenter Pedro Marques, “Türkiye’deki mevcut gidişat aksine dönmezse hiçbir şey yokmuş üzere yapamayız. İnsan hakları konusunda çok dertliyiz. Lider Erdoğan ülkesi, halkı ve Avrupa ile bağlantıları için değişmek zorunda” dedi. Liberal Küme ismine konuşan Belçikalı parlamenter Hilde Vautmans Türkiye’nin dış siyasetinin ‘Avrupa çıkarlarına aykırı’ olduğunu savundu. “Bu Türkiye’nin AB’de yeri yok” tabirlerini kullanan Vautmans, AB’nin Türkiye siyasetini netleştirmesini istedi.
Çok sağcı ve milliyetçi ‘Kimlik ve Demokrasi Grubu’ ismine kelam alan Avusturyalı parlamenter Harald Vilimsky, Avusturya’da Başbakanlık binasına İsrail bayrağı çekilmesinin akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Avusturya hakkındaki tabirlerini örnek göstererek, genel heyete “Bir AB ülkesine bu formda davranan bir ülkeyle hâlâ müzakere etmek istiyor musunuz?” halinde seslendi.
‘POPÜLİST VE FAŞİSTLERİN İŞİNE YARIYOR’
Yeşiller Kümesi ismine konuşan Alman parlamenter Sergey Lagodinsky, Türkiye’de hukuk devleti anlayışını eleştirdi. AB ile Türkiye’nin birbirlerinden her geçen gün daha da uzaklaştıklarına işaret edip, Yeşiller olarak ‘üzücü’ buldukları bu durumun ‘sadece popülist ve faşistlerin işine yaradığı’ görüşünü lisana getirdi. Lagodinsky AİHM kararlarına uyulmasını ve bayanlara ve LGBT haklarına daha fazla müsamaha gösterilmesini istedi. Sol (Komünist) Küme ismine konuşan Kıbrıslı parlamenter Giorgos Georgiou ise ‘uluslararası hukuku çiğnediğini’ öne sürdüğü Türkiye’ye karşı yeri geldiğinde yaptırım uygulanması fikrini savundu.
RAPORDA NELER VAR?
19 Mayıs Çarşamba günü AP genel konseyinde oylanacak raporda ‘Türkiye’nin her geçen gün AB kıymet ve normlarından uzaklaştığı’ belirtilip, ‘ilişkilerin tarihi planda en düşük seviyede olduğu, bu durumun da Ankara’nın üyelik ve ıslahatlar konusundaki siyasi iradesi hakkında kuşku uyandırdığı’ not ediliyor. Türkiye’nin bilhassa Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ne yönelik siyasetlerinin eleştirildiği raporda, Türk dış siyasetinin ‘diplomasi ve diyalog yerine askeri seçenekler’ temelli yürütüldüğü savunuluyor. Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ buna örnek olarak veriliyor.
Türkiye-AB ilgilerindeki mevcut gidişatın ivedilikle ve dengeli biçimde aksine dönmemesi halinde Türkiye ile iştirak müzakerelerinin askıya alınması, tarafların daha gerçekçi biçimde ve üst seviye diyalog çerçevesinde münasebetleri gözden geçirmesi ve gerektiği takdirde gelecek için yeni münasebet modelleri arayışına girmesi isteniyor. İki taraf ortasındaki gerginlik büsbütün sonlandıktan sonra ilgilerin mevcut çerçevesini ve gelecek için yeni bağlantı modellerini görüşmek üzere Türkiye ve AB yöneticileri ortasında özel bir toplantı düzenlenmesi öneriliyor.
Parlamento buna karşın, ‘Türk hükümeti üzerinde baskı uygulamak ve kendisiyle yapan diyalog için en kuvvetli aracın hâlâ üyelik süreci olduğunu’, salt çıkar üzerine şurası bir bağın Türkiye’nin daha demokratik bir modele hakikat ilerlemesine katkı sağlamayacağını not ediyor. (Kaynak: DW Türkçe)
