Yeni oluşturulan bir simülasyon, bilim insanlarının ‘galaksiler ortası ortam’ ya da ‘galaksiler ortası gaz ve toz’ dedikleri olguya odaklanarak Büyük Patlama’nın akabinde geçen birinci birkaç saniyeyi haritalandırıyor.
Kanarya Adaları Astrofizik Enstitüsü’nde (IAC) vazifeli araştırmacıların öncülüğünü üstlendiği bir grup, 100 bin saat süren hesaplamayı tamamlaması maksadıyla bir bilgisayarın var olan modelleri tanımak üzere eğitildiği bir algoritma çeşidi olan makine tahsilini tekniğini kullandı. Projenin algoritmasına ‘Hydro-BAM’ ismi verildi.
İLK SANİYELER BİRİNCİ SEFER SİMÜLE EDİLDİ
IAC temsilcilerinin 20 Mayıs’ta verdiği demece nazaran, yeni çalışma, araştırmacıların karanlık husus, güç kazanmış gaz, nötr hidrojen ve evrenimizin yapısını anlamak için gerekli olan başka kozmik bileşenler de dahil olmak üzere, çeşitli fenomenleri haritalandırmalarına imkan sağladı.
Araştırmacılar, “Gerçekleştirdiğimiz çalışma, ‘Lyman-alfa ormanları’ diye isimlendirilen yüksek hassasiyetli yine üretim sürecini de mümkün hale getirdi” diye ekliyorlar. Bahsi geçen, galaksilerin ve benzeri gök cisimlerinin spektrumunda (ışık imzasında) bulunan muhakkak bir çizgi kalıbı ve bu kalıp hidrojen gazı bulutları galaktik ışığı emdiği vakit ortaya çıkıyor.
Araştırmacılar, “Bu çeşit ‘sanal evrenler’ kozmoloji çalışmaları açısından bir test alanı fonksiyonu görüyor” diyorlar. “Bununla birlikte, simülasyonlar hesaplama bağlamında çok değerli ve var olan bilgi-işlem tesisleri yalnızca küçük kozmik hacimleri keşfetmemize imkân tanıyor.”
Hydro-BAM, mümkünlüğü, makine tahsili ve kozmolojiyi, yani cihanın tarihini içerecek biçimde tasarlandı. Araştırmacılar, “Bu algoritma, sadece on-yirmi saniye içerisinde ziyadesiyle gerçek varsayımlara ulaşmayı imkanlı kıldı” diyorlar.
PEK ÇOK BİLİNMEYEN VAR
Galaktik spektrumlardaki ‘absorpsiyon’ [emilim/soğrulma] grafiklerinin çizilmesi, grubun hidrojen gazı bulutsularının nerede bulunduğu hakkında bilgi edinmesini sağladı. Cihanın daima genişlediği hesaba katıldığında, pozisyon, ara için bir temsilci vazifesi üstlenir. Bunun yanı sıra, bulutsular, galaksiler ortası gaz ve toz ortamında nelerin var olduğuna ait ipuçları da sağlar.
İspanya’da bulunan La Laguna Üniversitesi, IAC ve İtalya’da bulunan Padua Üniversitesi’nde doktora öğrencisi ve araştırmanın başyazarı olan Francesco Sinigaglia, verdiği demeçte, “Modellemeye çalıştığımız galaksiler ortası gaz, karanlık unsur ve nötr hidrojen ölçüleri ortasındaki temasların hiyerarşik biçimde âlâ organize edildiğini anladığımızda, bir sıçrama yaşandı” diyor.
Araştırmayla kontaklı bir makale Kasım 2021’de ve en son makale mart ayında The Astrophysical Journal mecmuasında yayınlandı.
Kaynak: Space
Çeviren: Tarkan Tufan
