İnsan, mekân ve eşya: Yedi Boş Ev

İnsanın kendisi için öteki olması durumu da yeniden metinlerden hareketle ikiye ayrılabilir

1 İnsanın kendini ötekileştirmesi öz ötekileştirme 2 Dış şartlar sebebiyle insanın kendine öteki kılınışı Alzheimer hastalığı gibi İlaveten mesken dışındakiler esasen ötekidir lakin bunlardan kendimize benzediğini varsaydıklarımız veya bir aşinalık yakaladıklarımız tanıdık yabancılardır Eşyaya gelirsek onlara dair bütün anlamsal bağlar beşere ilişkin olsa bile insan eşyayı eşya da insanı tesirler Konut ise beşerden daha uzun ömürlü olduğu için eşyanın ve ailenin yekpare bir temsili veya kayıp vaktin somutlaşmış hali olarak görülebilir bazen nostalji ile içe içe geçebilir bazen de beşere vefat karşısındaki güçsüzlüğünü anımsatabilir Bütün bu veçheleriyle hem tekin hem de tekinsizdir aslında Bir yandan da meskenin benzerleri vardır misal meskenlerin içerisinde de eşyanın benzerleri

İNSAN KONUT EŞYA VE ÖTEKİ LER

İnsan öteki konutlara ve öteki eşyalara farklı nazarlarda bakabilir onlara karşı farklı hisler besleyebilir Münasebetiyle insan konut eşya ve öteki ler kavramları ortasındaki bağlantılar girift haldedir Hakikaten kitaptaki hikayeler de bu karmaşık yapıyı yansıtır nitelikte Bu bağlamda birincinin hikayelerin en hacimlisi novella boyutundaki Mağaramsı Ses başlıklı metinden bahsetmekte yarar var Çünkü bu metin üstte kelam edilen birçok noktaya temas etmekte Hikayenin ana kahramanı Alzheimer hastası olan yaşlı bir bayan Lola Yan kahramanlar ise bayanın kocası ve bitişiklerine taşınan komşu bayan ile oğlu Nefes almakta zahmet çeken bu yüzden gergin anlarda ıslık sesi çıkarak nefesini düzenleyen Lola mütemadiyen ölmek istemekte Vefatından sonrasını kolaylaştırmak için de konuttaki eşyayı kutulara koyup her kutuya etiket yapıştırmakta Dış dünyayla asli irtibatı kocası zira market alışverişini yapan garaja giden ve bahçeyle ilgilenen o Öteki irtibatları ise yemek sipariş ettiği restoranda çalışan bayanın telefondaki sesi ve televizyon Bu nizam Lola için komşu konuta bir bayanın ve oğlunun taşınmasıyla bozulmakta zira komşu çocuk kocasıyla sohbet etmekte ve orta sıra bahçelerine uğramakta Bayanı asıl korkutan da ötekinin kendi sonlarına dahil olması zira bahçe konut ve konut dışı ortasında bir hudut teşkil ediyor Bu sona kocasını da dahil ediyor bayan Böylece Lola nın hayatı giderek tekinsiz bir hal alırken okur onun zihnine dahil olarak objeleri sesleri imajları onun gözüyle görüyor Bayan için tüm dış etkenler mümkün birer tehlike Bu yüzden paranoya derecesindeki fikirlere saplanıyor

Lola önceki gece parmaklıklarda duyduğu takırtıyı hatırladı Oğlanlar beklediler Kapının açılmayacağını anlayınca gittiler ve bayan bir mühlet diyafonun önünde dikilip nefesinin yavaş yavaş sakinleşmesine kulak verdi Kendi kendine her şeyin yolunda olduğunu alt tarafı diyafondan konuştuklarını lakin oğlanların kendisinden hoşlanmadığını söyledi Şayet o oğlanlar isteseydi s 61

ÖLÜMLE MÜSABAKA MEKÂNI

Hastalığının şuurunda olması gerginliğini daha da arttırırken Lola unutkanlığa düştükçe tekinsiz döngü daha karanlık bir hal almakta Okur bayanın hem kendisine hem konutundaki hem de mesken dışındaki insanlara hem de eşyaya karşı nasıl ötekileştiğini görüyor adım adım Konut ise Freudyen bakışla yaşlı bayan için inançlı bölge Buna karşın eşyaların her gün kutulara konup garaja kaldırılması eşyanın konut üzerindeki hakimiyetini kırmakta Diğer bir deyişle bayan meskenini ona isnat edilen manalardan arındırarak vefatla müsabaka yerine dönüştürmek istiyor Yani konut hem mevt öncesini hem vefat ânını hem de mevtten sonrasını kapsayan muhayyel bir vakitle cem edilmiş soyut bir yere dönüşmekte

Hiç Alakası Yok başlıklı birinci hikayeye döndüğümüzde ise oburlarının meskenlerini gözetleyen kendini tutamayıp bu meskenlerden eşya çalan bir anne ve ona göz kulak olan kızı kelam konusu Annenin ötekiyle olan alakası mesken ve eşya üzerinden kurulmakta Hakikaten öbür meskenlerden çaldıklarını kendi bahçesine ganimet misali gömerek saklamakta Öte yandan annenin varlıklı meskenlerine duyduğu haset sınıfsal ayrımı sınıf çatışmasını da gözler önüne sermekte Bayanın son girdiği meskenden çaldığı şekerlik ise bu çatışmanın kırılma noktası zira güçlü konut sahibesi için aile yadigârı şekerlik meskenin en kıymetli eşyası Onu tekrar bulmak için anne kızın meskenine gelerek onlarca eşyayı karıştırması gerekli Böylece eşyaya yüklenen mana sınıf çatışmasını kırıyor mağdur ve fail farklı senaryolarda birebir hareketleri icra ediyor Bu sayede muharrir da hem hikayeyi tersyüz etmiş hem de çatışmalar ortasındaki hudutları geçişken ve müphem kılmış oluyor Yani bir rol takası kelam konusu

Birbirlerinin antitezi üzere görünen kahramanların birebir rolü takas ettiklerini görmekle birlikte bazen de kahramanların birebir rolü paylaştıklarına şahit olmaktayız Böyle Şeyler Konutumuzda Olağandır hikayesindeki ölen çocuklarının eşyalarını görmeye dayanamayan karısının her gün yan bahçeye attığı kıyafetleri toplayan Senyor Weimer ile çocuğunun eski kıyafetlerini vermekte zahmet çeken bahçe sahibinin bağlantısı üzere Rol takasının yanında rol paylaşımı da metinlerin anahtar ögelerinden Mavi gözleri nemleniyor Beklenmedik uyumumuzun sonuncu ispatı Hiç çekinmeksizin yüzüne bakıyorum ona mahremiyet alanı bırakmıyorum zira bu türlü bir an yaşadığımıza inanamıyorum ve üstümde oluşturduğu yüke katlanamıyorum Senyor Weimer i oturttum ve artık sorunu çözecek bir şey söylemek istiyorum s 42

SIRADAN GÖZÜKENE YAKINDAN BAKINCA

Nitekim Schweblin in kurgudaki başarısı bu kaosu kurmaktaki mahareti olsa gerek Hikayelerinde katı sonlar çekmek yerine ruhsal analizler üzerinden tansiyonun dozunu daima arttırarak bulanık müphem bazen kapalı bazen eksiltili lakin her vakit geçişken dokulu metinler inşa etmekte Metinlerde akıl sıhhatinden kuşku edilen kahramanlar olsa da bu kuşkunun nedenleri tekrar ruhsal analizler üzerinden ortaya konmuş Şurası kıymetli ki gerek hayat gerek gündelik akış içerisinde karşılaştığımız beşerler sıradan gözükebilir Meğer sıradan gözükene yakından bakınca ne insanın ne de hayatın akış içerisinde gözüktüğü üzere sıradan olmadığını anlıyoruz Öbür bir deyişle ne sıradanın ne de sıradanlığın olmadığını gösteriyor muharrir Tıpkı Gregor Samsa üzere vasat bir kahramanın bir gün böcek olarak uyanması üzere Tekrar bu bağlamda psikiyatrik hastalıkların temelinde insanın yaşama dürtüsü thanatostan yineleme zorlantısından doğan savunma düzenekleri olduğunu da görmek mümkün Tüm bunlardan hareketle merceğimizi yaklaştırdığımız her varlık temelinde tekinsiz zira bütün manalar ve bütün göstergeler değişmekte Değişken olanın tarifi da tanımsızlık Her şeyin tanımsız olduğu bir hayat ise bu tanımsızlık durumunu deneyimleyen idrak eden veyahut sezen birey için korkutucu ve tansiyonlu

ÖYKÜLERİN LİSANI VE KAHRAMANLAR

Son olarak Samanta Schweblin in lisan konusundaki hassasiyetinin altını çizmeli Kurtarma Mesafesi hakkındaki yazılarda muharririn tekinsizliği tansiyonu lisanına yansıttığından aslında bahsedilmişti Bu bahislere ek olarak lisanın kahramanların psikolojilerine nazaran şekillendiğini bunu başarmak için müellifin her bir cümle üzerinde çalıştığını eklemeli Babamlar ve Çocuklarım başlıklı hikayesi bu konuya örnek gösterilebilir Kahraman bakış açısıyla yazılan hikayenin anlatıcısı Javier eski eşinden birincinin ismiyle Marga bahsederken sonraki pasajlarda ondan eski karım ileriki sayfalarda ise karım diye kelam etmekte Çünkü ismiyle bahsettiği vakit Marga sevgilisi Charly nin geleceğini şimdi söylemiş durumda Javier Charly nin geleceğini öğrendiği vakit ise onu eski karımın yeni sevgilisi diye tanımlamakta Eski eşlerin çocukları ortadan kaybolduğunda her şeyden evvel anne baba rollerine sarıldıkları vakit da ondan karım diye kelam etmekte Arabada değiller diyor karıma s 33 cümlesi okuma hareketinin icrasında alelade bir tabir üzere gözükse de bütün hikayelerde lisan kullanımının bu derece titiz olduğunu görmek mümkün Yani lisanın kahramanları kahramanların da lisanı şekillendirdiği metinler var karşımızda Ek olarak bu hikayede de rol paylaşımını görmekte okur zira iki adam Marga ekseninde tıpkı rolü paylaşmakta

En sadık takipçileri bizleriz ve bu durum Charly yle aramda bir iştirak bir tıp bağ oluşturuyor s 32

GÜÇLÜ BİR YAZAR

Sözün özü Yedi Boş Ev en genel manasıyla insan ev eşya üçgenini açımlayarak sıradan görünene mercek tutan metinlerden oluşan bir kitap Bu bağlamda inşa edilen metinlerde lisan ve kurgu bağı de muharririn ince işçiliğiyle kurulmuş Detaylara eğilen okuru her manada şaşırtan ve görünenin gerisindeki görünmeyeni sorgulamaya iten bir muharrir Schweblin Çağdaş müellifler ortasında yakın vakitte Türkçeye kazandırılan en vurucu kalem olduğunu düşünmemek elde değil İnsanların varlıkları eşyalarını taşımakla irtibatlıymış ve eşyaları onlara katıyormuş s 103