IŞİD’in Kobanê’ye yönelik taarruzlarına karşı 6-8 Ekim 2014’te gerçekleşen protesto aksiyonları münasebet gösterilerek Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Liderleri ve Merkez Yürütme Heyeti (MYK) üyelerinin ortalarında bulunduğu 22’si tutuklu 108 ismin yargılandığı Kobanê Davası’nın son duruşması mahkeme heyetinin saklı şahitleri zımnî dinlemesiyle gündem oldu.
Tutuklu bulunan siyasetçilerden Selahattin Demirtaş son duruşmada mahkeme heyetinin bir an evvel karar vermesi tarafında davet yaptı. Savunma avukatları ise mahkeme heyetinin ‘hukuksuz delil’ üretme istikametinde uğraş gösterdiğini vurgulayarak heyete reaksiyon gösterdi. Bugüne kadar gelinen süreçte Kobanê Davası birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Davanın avukatlarından Cahit Kırkazak’la Kobanê Davası’nı konuştuk.
‘ÖNCE MİNARE ÇALINDI SONRA…’
Kobanê Davası’nın son duruşmasına zımnî şahitler damga vurdu. Bu şahitlerin hafta sonu dinlendiği ortaya çıktı. Zımnî şahitlerin mahkeme heyeti tarafından bilhassa hafta sonu dinlenmesi türel mi?
Kobanê Davası’nda belge kapsamında somut kanıtların olmaması nedeniyle mahkeme heyetinin bir uğraş içinde olduğunu görüyoruz. Bu eksiklik hukukun kendisidir. Öncelikle ceza hukuku açısından bireye bir kabahat isnat etmek için somut kanıtların ortaya konulması lazım. Hele tutukluluk için somut kanıtlar de tek başına yetmez, somut kanıtlarla bir arada tutuklanan kişinin, kanıtları karartma ve kaçma kuşkusu üzere kanunda açıkça sayılan durumların da somutlaştırılması gerekmekte. Fakat bu temel kural evrak kapsamında Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ başta olmak üzere yargılanan siyasetçiler için uygulanmadı. Öncelikle tutuklandılar, sonrasında belgenin savcısı kanıt arama arayışına girdi. Yani evvel minare çalındı, sonra çalınan minareye kılıf bulunmaya çalışıldı. Fakat evrak kapsamında müvekkillere isnat edilecek hiçbir somut kanıt bulunmayınca bilhassa de AİHM Büyük Daire Demirtaş-Türkiye kararında yargılama konusu HDP MYK’sı tarafından Kobanê’deki sivil halk ile dayanışma için atılan twitlerin ‘siyasal tabir özgürlüğü’ kapsamında olduğu ve bu paylaşımlar nedeniyle bırakın tutuklanmayı, soruşturma bile açılamayacağına karar verince Kobanê Davası hukuken çökmüş oldu. Lakin siyasal irade Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ şahsında Kürt siyaseti ve HDP’yi tasfiye etmeye kararlı olduğundan bu sefer çaldıkları minareye kılıf olarak bâtın şahit kanıtına başvurdular. O nedenledir ki Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ 20 Eylül 2019 tarihinde tutuklandılar lakin tutuklanmalarına münasebet yapılan bilinmeyen şahitlerin Aralık 2019 ve Ocak 2020 tarihinde sözleri alındı. Bir kısım kapalı şahitlerin (ABC123 gibi) da yargılama sırasında beyanları alındı.
‘DÜŞTÜKLERİ ÇELİŞKİDEN KURTULMAK İÇİN YOKLUĞUMUZDA ‘TANIKLARI’ DİNLENDİLER’
Ne anlatıyor zımnî şahitler?
Gizli şahitlerin beyanları yargılanan siyasetçileri içeride tutmaya yetmiyordu. Zira zımnî şahitlerin beyanları birbirleriyle çelişkili ve birbirlerinin sözünü çürüten beyanlardı. Örneğin bilinmeyen şahitlerden birinin HDP MYK’sına talimatının periyodun DBP Eş Genel Lideri Kamuran Yüksek tarafından Kobanê’de Sayın Demirtaş’a verdiğini söylerken (ki bu durumu Sayın Demirtaş, Sayın Kamuran Yüksek’in belirtilen tarihlerde gün gün, saat saat açık kaynaklardan Türkiye’de ve partisinin çalışmalarını yürüttüğünü mahkemede heyete tek tek anlattı) bir başka bâtın şahit talimatın iki şahıs tarafından Sayın Demirtaş’a Kobanê dönüşünde Suruç hududunda verildiğini söylüyordu. Bir öteki bilinmeyen şahit da talimatın şifreli dijital data ile ve yalnızca Diyarbakır HDP binasındaki bilgisayarda açılan dijital ortamdan geldiğini aktarıyordu.
Yani bilinmeyen şahitler da aslında olmayan talimatın hangi yolla Sayın Demirtaş’a aktarıldığı konusunda uzlaşamıyorlardı. Bu da mahkeme heyetini yargılanan siyasetçilerin tutuklanmasının sürdürülmesi konusunda zora sokuyordu. Durum bu türlü olunca bu sefer mahkeme heyeti öncelikle daha evvel evrak kapsamında hiç ismi geçmeyen ABC123 (ki bu son duruşmada ismini açıklayarak açık tanıklık yaptı) hafta içi duruşmaya orta verilen 9 Şubat Çarşamba günü yokluğumuzda dinlendi. Sonrasında gerek yargılanan siyasetçilerin gerekse de avukatların soruları nedeniyle çelişkiye düşen bâtın şahitleri düştükleri çelişkiden kurtarmak ismine saklı şahit; Becerikli, Ulaş ve başkalarını yokluğumuzda dinledi.
GİZLİ ŞAHİTLERİN ‘YAŞAM HAKKI’
Mahkeme heyeti bilinmeyen şahitlerin saklı bir biçimde dinlenmesiyle ilgili olarak ‘yaşam hakkı’nı münasebet gösterdi.
Gizli şahitlerin yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda ‘gizli’ halde tabirlerinin alınması hukuk ismine kabul edilemez. Yani ‘gizli tanığın’ tabirinin ‘gizli’ alınmasının hukuken açıklaması mümkün değil. Mahkeme heyeti ‘gizli tanıkların’ sözünün ‘gizli’ alınması münasebetini zımnî şahitlerin ‘yaşam hakkı’ halinde soyut bir münasebet göstermekte. Meğer esasen şahitler kendilerinin yahut yakınlarının ömür hakkında kaygı duydukları için ‘tanık müdafaa kanunundan’ faydalanılarak bâtın formda tabir veriyorlar. Buna karşın zımnî şahidi yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda dinlemek ve yargılananlar ile avukatların soru sorma hakkını engellemekten diğer bir şey değildir. Elbet bâtın şahidin ömür hakkına yönelik bir atak olursa buna yönelik önlemler alınmalı fakat önlemler alınırken ceza tehdidi altında bulunan yargılananın hakkı ile bilinmeyen şahidin hakları ortasında ‘dengeleyici öbür garantilerin sağlanması’ gerekmekte. Zımnî dinleme, hazır bulunma hakkına sahip şahıslar olmadan şahidin dinlenilmesidir. Öteki bir deyişle, şahidin taraflardan gizlenmesidir.
Bu yordamın uygulanabilmesi için tarafların huzurunda dinlenilmesinin sadece şahit tarafından ağır tehlike doğurması tek başına kâfi değil. Ağır tehlikenin yanında, bu tehlikenin öteki yolla giderilememesi de gerekir. Ya da maddi gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin doğmuş olması gerekir. Yani temel şart olan ağır tehlike yanında, ek şartlardan tehlikenin diğer yolla bertaraf edilememesi ya da gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin de gerçekleşmesi gerekmekte. Lakin mahkeme yargılanan siyasetçilerin ‘adil yargılanma’ hakkına yönelik hiçbir ‘dengeleyici güvence’ almadan, saklı şahitleri saklı olarak dinlemiştir. Kaldı ki kapalı şahidin saklı dinlenilmesi demek yargılananların yahut avukatların olmadığı bir ortamda dinlenilmesi demek de değildir.
‘TANIK YARGILANANLARI GÖRMELİ’
Gizli şahitlerin dinlenmesini hukuka uygun bulmadığınızı söylüyorsunuz. Pekala bilinmeyen şahit nasıl dinlenir?
Gizli şahit, mahkeme salonunun dışında olur, ses ve manzara (değiştirilerek) aktarılır ya da duruşma salonunda olur lakin tanınmasını engelleyici önlemler alınır. Bu önlemler bir kabin içinde olabileceği üzere bir perde yahut cam gerisinde ya da özel hazırlanmış bir kısımda olabilir. Ayrıyeten bulunduğu ortamdan yargılananları görmeli. Üstte da açıklamaya çalıştığım üzere maalesef mahkemenin bu istikametli hiçbir önlemi almadan tabir yerindeyse yeni bir hukuksuzluk örneği sergileyip güya bâtın şahitlerin ömür haklarını korumaktan çok bâtın şahitleri yargılanan siyasetçilerin ve avukatların sorgusundan kaçırarak maddi gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek olduğunu görüyoruz.
DAVANIN KAPALI ŞAHİTLERİNİN ORTAK NOKTASI…
Dosya kapsamında dinlenen bilinmeyen şahitlerin değişiktir birçok ortak özelliği var. Dinlenen hiçbir saklı yahut açık şahit birinci sözlerinde Kobanê Davası’na ait yahut Kobanê olaylarına ait tek bir beyanda bulunmamışlardır. Dinlenen şahitler görgüsü ve bilgisi olduğu olaylar hakkında beyanda bulunduktan muhakkak bir mühlet sonra belge savcısı saklı şahitlere ulaşarak ‘Kobanê olayları hakkında da yardımına gereksinimimiz var, bu bahiste da bize yardımcı olur musun?’ (Tanık Kerem Gökalp beyanından) dedikten sonra bu sefer kapalı şahitlerden ısmarlama beyanlar alınmakta. Ülkenin çeşitli yerlerinde dinlenen bilinmeyen ve açık şahitlerin birçoğunun beyanlarının noktası virgülüne kadar birbirinin tıpkı olması üzere birçok ortak özellik var.
‘GİZLİ ŞAHİT KİMLİĞİNİ AÇIKLADI: MAHKEME LİDERİYLE SÖZÜMÜ DÜZELTTİK’
Hem savunma avukatları hem de tutuklu bulunan siyasetçiler bâtın şahit olan ‘Abc123’den sıkça bahsetti. ‘Abc123’ tabirinde neler söylüyor?
Gizli şahit Abc123 bu duruşmada kimliğini açıklayarak açık tanıklık yaptı ve isminin Merdan Rüştü Ovalıoğlu olduğunu öğrendik. Merdan Rüştü Ovalıoğlu beyanlarında birçok çelişkili şey söyledi. Lakin bilhassa tabirini hazırlama ve düzeltme biçimi ile kimliğini açıklama münasebeti dikkat cazipti.
Merdan Rüştü Ovalıoğlu mahkeme huzurundaki beyanında ‘gizli tanık’ olarak tabir verdiğinde sözünü ‘mahkeme lideri ile birlikte düzelttiklerini’ söyledi. Düşünün tarafsız olması gereken yargılama makamı saklı şahidin beyanını kapalı şahitle birlikte düzenliyor/düzeltiyor. Şimdiye kadar hiçbir hukuk yargılamasında bu türlü bir durum yaşanmadı. Tarafların, yargılananların ve avukatların olmadığı bâtın bir oturumda bâtın şahit dinleniyor ve mahkeme lideri bâtın şahidin beyanını bâtın şahit ile birlikte düzeltiyor. Sonra da bu saklı şahidin beyanlarını yargılanan siyasetçilerin tutuklama münasebeti yapıyor. Tekrar Merdan Rüştü Ovalıoğlu kolluk tabiri için de şunları söyledi: Sözümü alan polisle birlikte bir taslak hazırladık, sonra bu taslak üzerinde düzeltmeler yaptık…
İşte kapalı şahitlerin beyanları bu türlü alınıyor.
GİZLİ ŞAHİT: BENİ TEŞHİS ETMİŞLER…
Gizli şahit Abc123 açık ismi ile Merdan Rüştü Ovalıoğlu’nun açık şahit olarak beyanda bulunma münasebetini ise ‘beni teşhis etmişler, ben kimseden korkmuyorum, o nedenle ismimi açıklayarak beyanda bulunacağım’ halinde bir tabirle belirterek daha saldırgan beyanlarda bulundu.
Ama dediğim üzere beyanlarda bulunurken de ‘mahkeme lideri ile birlikte sözünün düzeltildiğini ve emniyet kademesinde hazırlanan taslak söz üzerinden düzeltmeler yapılarak’ tabirinin alındığını da itiraf etti.
Siz tıpkı vakitte Selahattin Demirtaş’la cezaevinde sık sık görüşüyorsunuz. Gelinen basamakta Demirtaş, Kobanê Davası’nı nasıl kıymetlendiriyor?
Sayın Demirtaş 4 Kasım’da meskenlerinde kaçırıldıkları devirden bu yana bu davaların; Kürt siyasetçiler nezdinde HDP ve Kürt siyasetinin tasfiye davaları olduğunu söylüyordu. Sayın Demirtaş bu şuurda olup hukuki çabasının yanı sıra siyaseten de çabayı ihmal etmemekte. Siyasal iktidar da zati bu davalara müdahale etmekten sakınmıyor. Bilhassa AKP Genel Başkanı’nın AİHM’in Demirtaş/Türkiye kararına ait olarak ‘karşı hamleyi yaparız, işi bitiririz’ MHP Genel Lideri’nin ‘bu davalar bir an evvel bitmeli’ üzere müdahaleleriyle, davanın iktidar açısından da türel olmadığı, siyasi olduğu açıktır. Bu nedenle Sayın Demirtaş, bu dava ve tutuklanmaların hukuksal olmadığı üzere çıkacak kararın da hukuksal bir karar olmayacağının farkında. AKP Genel Lideri Erdoğan’ın 2018 seçiminde sayın Demirtaş’ın hukuksuz yargılanmalarını manipüle ederek propaganda yapmıştı. Erdoğan ve ortağı önümüzdeki seçimde de Kobanê Davası’nı seçim gereci yapacak.
Siyasal iktidar bu davanın her basamağına açıktan müdahale etmekten kaçınmamakta. Bu prestijle ülkenin içerisinde bulunduğu yönetememe ve kutuplaşma ortamından çıkması için hukuku savunmalı, demokrasiyi öncelemeli, bu müştereklerde ortak kelam kurması ve ortak tavır geliştirmesi gerekli. Kobanê Kumpas Davası günümüzde yalnızca HDP ve Kürt siyasetçileri için bir risk üzere gözükse de ülkenin hukuk nizamına ve demokratik idaresine kurulan bir tuzaktır. Şayet uğraş ortaklaşmazsa herkesin bu tuzağa düşmesi kaçınılmaz olacak.
DAVA NEDEN ERKEN BİTİRİLMEK İSTENİYOR?
Selahattin Demirtaş son duruşmada ‘bu kadar kendinizden eminseniz verin belgeyi savcıya, mütalaasını sunsun, siz de cezayı verin’ formunda bir tabir kullandı. Kendisi sizce neden bu türlü bir telaffuzda bulundu?
Mahkeme heyeti, bu davayı daha birinci günden itibaren bir an evvel bitirme motivasyonuyla hareket ediyor. Hakikaten AİHM kararını uygulamaması, tutukluluk devam münasebetlerinin hayli soyut olması, duruşmaları her ay iki hafta boyunca sürdürmedeki ısrarı, avukatlar olmadan bâtın şahitlerin dinlenmesi, müştekileri huzurumuzda dinlememesi üzere daha birçok nedeni burada sayabiliriz. Son birkaç duruşmada da duruşma dönemi boyunca mahkeme savunmalarını yapmak isteyen siyasetçilerin savunma içeriklerine ve savunma mühletlerine de müdahale etti. Bu defa aldığı kararla daha savunmalarını yapamayan siyasetçilerin avukatlarıyla birlikte en fazla bir gün ile hudutlu olacak halde savunma yapılmasına müsaade vereceğini karar altına aldı. Düşünün sizi soyut münasebetlerle tutuklayan bir yargılama hangi içerikte ve ne halde savunma yapacağınıza da karışıyor ve bunun mühletini de kendisi tayin ediyor. Bunun görülmedik, bir an evvel kararını verip açıklamak isteyen ergen halin ötesine geçemeyen hukuk dışı bir karar olduğu açık. Mahkeme şeklen birkaç beyan alıp davayı siyasal iradenin 2023 seçimlerinde seçim gereci yapması için sonuçlandırmak istiyor temelinde. Onun için yargılamanın tüm yordam etapları gereksiz bir ayrıntıdan, önleyici etaplardan ayrıca bir şey değil. Bu da siyasi iktidarın asıl karar verici olduğu, alınan kararı da bildiri edecek merciinin de yargı makamı olduğunu bize gösteriyor. Sayın Demirtaş, bir an evvel karar vermek için çırpınan mahkeme heyetinin işini kolaylaştırmak için ‘uzatmaya gerek yok, sen kararını ver biz de işimize bakalım’ diyor. Aslında Sayın Demirtaş hiçbir yol esasına uymayan hukuk tanımazlıktaki ısrarını da bir yerde teşhir etmiş oluyor.
‘SİYASAL İRADEDEN GÜÇ ALAN BİR MAHKEME’
Siz davada gelinen kademeyi bir hukukçu olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sokrates yargılamalarından, engizisyona, cadı avı yargılamalarından Leipzing yargılamalarına, Albert Dreyfus yargılamasından Stalin devrindeki düzmece duruşmalarına ve McCarty periyodundaki Tahkikat Komisyonları’na kadar tarihî süreçteki bütün politik yargılamalardan hukuk bir formuyla çiğnenmiş ve devrin despotik iktidarlarına hizmet etmiştir. Fakat Kobanê yargılamalarında bütün bu yargılamalardaki hukuksuzlukları aşan bir yargılama pratiğine şahit oluyoruz. Üstte da anlatmaya çalıştığım üzere şimdiden bu hukuksuzlukla toplum ortak gayret etmezse, toplumun her kısmı bu hukuksuzlukla sınanacak. Zira karşımızda hiçbir türel kurala kendini bağlı görmeyen ve AİHM kararlarını uygulamamakta ısrar eden bir siyasal irade ve bu siyasal iradeden güç alan bir mahkeme heyeti var. Bu yargılamalarla Kürtler üzerinden HDP’yi, HDP üzerinden de Türkiye toplumunu dizayn etmeye ve kendi durumlarını muhafazaya çalışan bir irade var, bunun karşısında da bu hukuksuzluğa karşı toplumdan yana, hukuktan yana, demokrasiden yana tavır geliştiren bir irade… Ülkenin ve toplumun yarınlarını bu iradeler ortasındaki uğraş belirleyecek. Umuyoruz ve hukuk ismine gayret ediyoruz ki toplumun geleceği demokrasiden ve hukuktan yana olanların çabası kazansın.
