Prof. Dr. İbrahim Ortaş: Gıda güvencesi planlı, programlı anlayışla sağlanabilir

Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof Dr İbrahim Ortaş ile artan besin fiyatlarının nedenlerini konuştuk

‘TARIM ŞUURLU Gebze Escort Bayan BİR FORMDA İHMAL EDİLDİ’

Pahalı olmayan halkın gelirine uygun fiyatlardan sebze meyveye ulaşmak hayal mi oldu

Yakın geçmişe kadar dünyada tarım eserlerinde kendi kendine yeten 7 ülkeden biri olarak tanımlanırdık Çok yanlışsız olmadığı bilinmesine rağmen hala iktisadı yüklü olarak tarıma bağlı bir ülke olarak yerli malını desteklemek durumundaydık İkinci Dünya Savaşı sonrası Batılı müttefikler de Türkiye nin sanayileşmemesi ve ziraî üretimde kalmasını ve Avrupa nın gereksinimi olan besin üretimine devam etmesini telkin ettiler ve istediler de Buna karşın Cumhuriyet’in birinci yıllarında başlatılan endüstrileşme teşebbüsleri ve daha sonraları 1980 li yıllardan sonra Özal hükümetleri başta olmak üzere endüstrileşme sürecinin başlatıldığı belirtilerek tarım şuurlu bir biçimde ihmal edildi Çoğunlukla gelişmiş ülkelerin eserlerinin modül birleştirilmesi biçimindeki orta seviyede teknolojiye sahip işletmeleri yanında hammaddesi dışarıdan sağlanan yeniden düşük seviyeli endüstrileşme süreci ile Türkiye buralara kadar gelebildi Başta et balık ve süt kurumları kamuya ilişkin gübre fabrikaları ve tarım işletmeleri özelleştirildi Ülkenin gereksinim duyduğu birçok eser ucuz diye ithalat yolu ile dışarıdan sağlanmaya çalışıldı Bu ortada içeride üretici tarımdan kazanmayınca ziraî üretimden el çekmek zorunda kaldı Tarımda çalışan çok sayıda insan kâfi gelir sağlayamadığı için geleceğini büyük kentlerin varoşlarında konaklamaya ve kent bölgelerinde iş bulmaya adadı Orta seviyede çoğunlukla ithalata dayalı bir üretim münasebetinin yanında kırsalı boşaltılmış ve tarımdan uzaklaştırılmış nitelikli işi olmayan kalabalık bir nüfusa sahip bir ülke pozisyonuna geldik

Anlaşılacağı üzere ülkenin bugünkü sosyolojik yapısı ömür kalitesi iktisadı direkt ve dolaylı yoldan tarıma bağımlı gelişiyor Tarım bir bakıma birçok alanda planlama üretim ve dağıtım ağları ekseninde şekilleniyor Bu iş birliktelikleri uygun organize edilmediğinden zincirleme birçok sorun yaşanmaya başlandı Alınan en küçük bir yanlış kararla vakit içinde üretim zincirinde meydana gelen daralma besin ve hammaddenin eksik üretilmesi zincirleme olarak tarladan sofraya iktisattan toplumsal hayata kadar her alana yansıyor Bu bağlamda ülkemiz tarımının sıkıntıları altyapı ve eko politik problemler ile tarımın bütünlüklü olarak ele alınmamasından kaynaklanıyor

Bu ortada geçmişten günümüze uygulanan liberal ekonomik siyasetler sonucu bozulan makro ekonomik dengelerin yanında ithalata dayalı ihracattan ötürü artan ithalat maliyetleri sonucu dövize olan muhtaçlık arttı Son birkaç yıldır daima artış eğilimindeki döviz kurlarının ani artışı yanında ham petrol fiyatlarının artışı ülkemizdeki üretici maliyetlerini de çok yükseltti Çiftçi maliyetlerinin yüksek olması ve besin eserleri dağıtım ağlarının ortacılar tarafından çok fahiş fiyatlar ile yapılması sonucu fiyatlar çok yüksek Tarlada 50 kuruş olan karpuz pazarda 5 TL ortada 10 kat fark var Tarihî süreç içinde bütünlüklü bir yapı halinde belli bir planlama ve kontrol düzeneği geliştirilmemiş olması sonucu üretim ile sofra ortasında çok fahiş bir fiyat farkı oluşuyor ve besine erişim sorunu olan fakirler gıdasız kalıyor

‘TÜRKİYE NİN ÜRETKEN TARIM TOPRAĞI YOK’

Türkiye de besin eserleri fiyatlarının artmasının esas nedeni nedir Türkiye bir tarım ülkesi ve geniş ziraî toprakları var Buna karşın fiyatlar durmadan artıyor Bu mevzuda neler söylenebilir

Türkiye doğal olarak bir tarım ülkesi lakin ziraî üretimi düşük Bilindiği üzere Türkiye nin çok fazla birinci ve ikinci sınıf üretken tarım toprağı yok Topraklarının çoğunluğu tarım toprağı niteliğinde değil Türkiye nin buğday üretimi son 30 yıldır 20 milyon ton civarında Bu müddet zarfında nüfusu ikiye katlanırken üretimi daima tıpkı kaldı Doğal olarak dünyada her 40 yılda bir ikiye katlanan nüfusun ihtiyaç duyduğu besinin sağlanması geçmişteki kadar kolay olmuyor Bugün köylerde dahi vatandaşlar pazara yönelik üretim yaptıklarından ihtiyaç duyulan temel meyve ve zerzevat tipi tüm eserleri bakkal yahut yakın yerdeki marketten satın alıyor

Diğer taraftan petrol fiyatlarının bir yılda yüzde 350 oranında artması sonucu petrole dayalı ziraî üretim ve dağıtım ağlarında da fiyatlar daima artıyor Döviz kurlarına bağlı satın alınan petrol ve güç fiyatlarının öbür ülkelere nazaran birkaç kat daha yüksek olması nedeniyle ülkemizde besin fiyatları daima artış gösteriyor

Küresel besin fiyatları düşme eğiliminde lakin Türkiye de besin fiyatları artıyor BM Besin ve Tarım Örgütü FAO ne nazaran Temmuz da besin fiyat endeksi yüzde 8 6 düştü Yıllık bazda ise yüzde 13 1 arttı TÜİK e nazaran Türkiye de Temmuz da besin fiyatları yüzde 3 15 arttı yıllık artış ise yüzde 94 65 Bu farklılığı neye bağlıyorsunuz

3 Ağustos 2022 TÜİK enflasyon dataları tarım üretiminin neden değerliye mal olduğunu en âlâ açıklayan durumdur Üretim zincirindeki aksaklıkların temelinde ziraî eksenli üretici ve tüketici enflasyonları birinci sıralarda gelen problemlerden biridir TÜFE Temmuz 2022 tarihi prestiji ile tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 79 6 iken ÜFE yani üretici fiyatlarındaki artış yüzde 144 61 dir Bunun manası üreticinin üretim maliyeti yüzde 144 oranında arttı TÜFE ile ÜFE ortasındaki fark 65 puan

Tabii TÜİK bilgilerine karşı olan güvensizlik düşünüldüğünde bu dataların çok daha üstünde bir artışın olması ihtimal dahilinde Bu derece yüksek üretim maliyeti sürdürülebilir olmayacağı için uzun vadede ya üretim düşecek ya da fiyatlar daha da artarak tüketiciye yansıyacaktır Bu durumun besin teminatı önündeki pürüzlerden biri olarak ciddiye alınması gerekir

Denilebilir ki dünyada besin fiyat endekslerinde düşüşler yaşanıyor Türkiye de artış görülüyor Mevzu ülkemizin ekonomik modelinin petrol döviz kuru yükselmelerine karşı muhafazasız ve bağlı olması bu nedenle de denetim edemediğimiz değişkenlerden ötürü fiyatların daima artıyor olmasıdır Olağanda yaz devri üretimin bollaştığı adeta güneşin topraktan fışkırttığı bitkisel üretim ile yaşanan üretim bolluğu sonucunda fiyatların düşmesi beklenen bir devir Lakin üretimimiz de petrol ve döviz kurlarının beklenenin üzerinde daima yükselmesi ile otomatik olarak oluştuğundan bu süreçte fiyatlar arttı

‘TÜRKİYE GİRDİLER İSTİKAMETİNDEN DIŞA BAĞIMLI’

Türkiye de bir milyon 366 binden fazla tarım yerinin bankalarda rehine durumda olduğu ortaya çıktı AK Parti nin tarım siyasetleri çiftçilerin toprağı terk etmesine neden oluyor Türkiye deki çiftçilerin ve tarım bölümünün durumunu kıymetlendirebilir misiniz

Türkiye tarımının genel yapısal problemleri içinde birinci göze çarpan meselelerin başında girdiler istikametinden dışa bağımlı olması geliyor Buğday ayçiçeği mısır şeker üzere ham unsur ithalatında dışa bağlı girdi Bunun en bariz işaretleri sık sık Resmî Gazete de yayımlanan tarım eserlerinin ithalatında gümrük vergilerinin makul aralıklar ile sıfırlanmasıdır Ayrıyeten petrol enerji ithalata bağlı girdi personellik kırsaldan kente göçle tarımda çalışan iş gücü azalması teknoloji araç gereçleri ileri tarım teknolojisi ithalata bağlı üzere meseleleri sayabiliriz

Üretici traktörü kaliteli tohumu gübreyi ve kimyasal ilacı genelde borç yahut banka kredisi ile sağlıyor ve hasat sonrası borcunu ödüyor Lakin üretim maliyetleri yükseliyor Çoğunlukla Türkiye tarımı çiftçinin inisiyatifine bağlı olarak gerçekleştiği için birden fazla çiftçi örümcek ağı üretim eksenine takılıyor ve bu nedenle ziyan edebiliyor Örneğin geçen yıl patates bol ekilmişti para etmedi Bu yıl çiftçi patates ekmedi patates arzı yetersiz kaldı ve fiyatlar çok kıymetli Geçen yıl patates eken çiftçi para kazanmadığı için çoğunlukla borçlarını ödeyemedi Bu ortada çiftçiye takviye olması gereken Ziraat Bankası da çiftçiye uygun kredi sağlamıyor Çiftçinin kredi borcu artıyor ve ödeyemediği için de banka parasını almak için çiftçinin toprağına ve traktörüne haciz koyuyor Bu ortada unutmayalım herkes ziyan ederken bankalar kârlarını arttırdı Üretim yok lakin paradan para kazanılıyor

‘İNSANIN TABİATA SAYGILI BİR YAŞAMA GEÇMESİ MÜMKÜN’

Herkes için sağlıklı besine erişiminin sağlanacağı yeni bir dünya sistemi kurmanın mı vakti geldi Dünyada ve Türkiye de besin krizine tahlil teklifiniz nelerdir

İnsanlık tarihine geriye yanlışsız bakıldığında son 2 asırdır artan nüfusun besin üzerinde yarattığı önemli baskı beraberinde üretim artışını da getirdi Bu ortada Sanayi İhtilali’ni yapan kuzey batı ülkelerinde başlayan bilim ve teknoloji üretimi kimi ülkeleri daha üretici yaptı Toplumlar ve bireyler ortasında gelir dağılımı farklılıkları oluşmaya başladı Gelişmiş ülkeler bilimi ve teknolojiyi yüklü olarak savaş endüstrisine yönelttiler Kapitalist üretim modelini silah gücü ile dünyada baskılayarak getirdikleri günümüzde her tarafta iç çatışmalar savaşlar göçler ve acılar var Bir tarafta 50 bin dolar yıllık kişi başı gelir başka tarafta 2000 dolar Üretimdeki farklılıklar besinlerin dağıtımı ve planlanmasının yapılmamış olması besine erişim meselesini arttırıyor 200 milyon insan açılık hududunda 900 milyon insan besine erişemiyor 3 milyar insan pak suya erişim sorunu yaşıyor Çinko demir üzere minerallere ulaşamayan milyonlarca insan kapalı açlık hududunda yaşıyor Son 150 yılda güç üretimi için yeraltındaki petrol kömür ve doğal gaz üzere fosil yakıtların yakılması sonucu dünyada global iklim değişimleri yaşanmaya başladı Yüklü olarak gelişmiş ülkeler gücün yüzde 70 i kadarını sağlıyor

Artık işleyemeyen bir dünya düzensizliği karar sürüyor İnsanın insanca yaşaması için tabiatın kaynaklarının adaletli bir dağıtımıyla mevcut 8 milyarın karnı doyurulur Lakin hala bir ABD vatandaşı 8 10 Hintli ve Çinli kadar besin ve güç tüketiyor

Kendisi sorun olan bugünkü insanın temel meselelerinin çözülmesi ve tabiatın işleyişine uygun bir yaşama geçmesi mümkün Fazilet sahibi olunması adaletli davranılması oburunun özgürlüğüne karışılmaması yaratıcılığın ve üretkenliğin teşvik edilmesi ile insanın tabiata saygılı bir yaşama geçmesi mümkün Lakin bu muhakkak bir üst bilince erişmekle gerçekleşir

Bir ortada yaşama şuuru herkesin öncelikle eğitilerek üretici kılınması ile başlar Bağlantı teknolojileri Endüstri 4 0 5 0 yapay zekâ robot çağında başta nüfus planlanması kaide Artık çok beşerle değil nitelikli insan ile yola devam edilmesi gerekir Dünyanın kaynaklarının muhakkak ülke küme aile ve bireylerin değil tüm canlıların ortak malı olduğu benimsenmeli Üreticilerin kooperatifler yolu ile daha üretici olduğu besinlerin tarladan sofraya çoklu ortacılar eli ile değil planlı ve programlı olarak tez elden sağlıklı biçimde ulaştırılması sağlanmalı

Mevcut durumda besin yetersizliği krizi üretim bandında değil üretilen besinin dağıtımıyla bağlantılı Örneğin Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle limanlarda bekletilen buğday mısır ayçiçeği dağıtımı yapılamıyor Nedeni savaşın yarattığı problemler Afrika da kâfi ve verimli topraklar mevcut lakin Afrikalının gübre ve tarım teknolojisi alacak parası yok Asya da nüfus fazla üretilen yetmiyor

Türkiye ve dünya için planlama ve tertip çok kıymetli katkı sağlayacak Lakin evvel insan vicdanına ve erdemliliğine sahip olmak paylaşımcı olma şuuruna ulaşmak gerekir